Z przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 477, art. 10 c, ust. 2) wynika obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia od minimum jednego z pięciu wyszczególnionych ustawowo ryzyk co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych przez rolnika, który uzyskał płatności bezpośrednie do gruntów rolnych.

W przypadku obowiązkowego ubezpieczenia niżej wymienionych upraw można skorzystać z dofinansowania z budżetu państwa (patrz: zakładka – Dofinansowanie umów ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich).

Czego dotyczy obowiązek ubezpieczenia upraw?

Obowiązkowe ubezpieczenie upraw dotyczy zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych, od zasiewu lub wysadzenia do ich zbioru, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, suszę, grad, ujemne skutki przezimowania lub przymrozki wiosenne. Uprawy te należy ubezpieczyć przynajmniej od jednego z wymienionych czynników.

Umowa ubezpieczenia uprawy obejmuje uprawy roślin, o których mowa powyżej, uprawianych w plonie głównym. Za plon główny uznaje się w przypadku:

1. buraków cukrowych – korzenie buraka;
2. kukurydzy przeznaczonej na paszę – kolby i nadziemne części rośliny;
3. zbóż, rzepaku i rzepiku, kukurydzy przeznaczonej na ziarno – ziarna lub nasiona;
4. ziemniaków – bulwy;
5. warzyw gruntowych – części warzyw gruntowych przeznaczone do konsumpcji;
6. drzew i krzewów owocowych oraz truskawek – owoce lub całe nasadzenia;
7. chmielu – szyszki;
8. tytoniu – liście;
9. roślin strączkowych – nasiona.

Obowiązek ubezpieczenia, uważa się za spełniony, jeżeli od dnia 1 lipca roku następującego po roku, za który rolnik uzyskał płatności bezpośrednie, w okresie 12 miesięcy, ochroną ubezpieczeniową objęte jest co najmniej 50% powierzchni upraw, od co najmniej jednego z ww. ryzyk.

Rolnik zawiera umowę ubezpieczenia obowiązkowego upraw z wybranym zakładem ubezpieczeń, który zawarł z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowę w sprawie dopłat w danym roku.

Towarzystwa ubezpieczeniowe, które zawarły w 2020 r. umowę z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

1. Powszechny Zakład Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w Warszawie,
2. Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych „TUW” z siedzibą w Warszawie,
3. Concordia Polska Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych z siedzibą w Poznaniu,
4. Pocztowe Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych z siedzibą w Warszawie,
5. InterRisk Towarzystwo Ubezpieczeń SA Vienna Insurance Group z siedzibą w Warszawie,
6. TUZ Towarzystweo Ubezpieczeń Wzajemnych z siedzibą w Warszawie,
7. Vereinigte Hagelversicherung VVaG (siedziba w Gießen), Oddział VH VVaG TUW w Polsce z siedzibą Oddziału w Poznaniu.

Rolnik, który zawrze umowę z jednym z tych towarzystw ubezpieczeniowych, może liczyć na dofinansowanie kosztów składki ubezpieczeniowej ww. upraw lub zwierząt do 65%.

Odszkodowanie przysługuje za szkody spowodowane przez powódź, suszę, grad, ujemne skutki przezimowania lub  przymrozki wiosenne. Gdzie:

• powódź – oznaczają szkody powstałe wskutek:

a) zalania terenów w następstwie podniesienia się poziomu wód płynących lub stojących;
b) zalania terenów wskutek deszczu nawalnego, (deszczu o współczynniku wydajności o wartości co najmniej 4; w przypadku braku możliwości ustalenia tego współczynnika bierze się pod uwagę stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania, świadczące wyraźnie o działaniach deszczu nawalnego);
c) spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i podgórskich;

• suszę – oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb;
• grad – oznaczają szkody powstałe wskutek opadu atmosferycznego składającego się z bryłek lodu;
• ujemne skutki przezimowania – oznaczają szkody spowodowane wymarznięciem, wymoknięciem, wyprzeniem, wysmaleniem lub wysadzeniem roślin, w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 30 kwietnia, polegające na całkowitym lub częściowym zniszczeniu roślin lub całkowitej utracie plonu lub jego części;
• przymrozki wiosenne – oznaczają szkody spowodowane przez obniżenie się temperatury poniżej 0º C, w okresie od dnia 15 kwietnia do dnia 30 czerwca, polegające na całkowitym lub częściowym zniszczeniu roślin lub całkowitej utracie plonu lub jego części.

Okres objęcia ubezpieczeniem

12 miesięcy

Kontrola zawarcia ubezpieczeń obowiązkowych upraw 

Przeprowadzenie kontroli spoczywa na wójcie (burmistrzu, prezydencie miasta).

Sankcje

Rolnik, który nie spełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego upraw, zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia określonymi w ustawie, jest obowiązany wnieść opłatę za niespełnienie tego obowiązku na rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika. Wysokość opłaty stanowi równowartość 2 euro od 1 ha, ustaloną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski.

Powyższe sankcje nie mają zastosowania w przypadku, gdy rolnik nie zawrze umowy ubezpieczenia obowiązkowego z powodu pisemnej odmowy przez co najmniej dwa zakłady ubezpieczeń, które zawarły z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowy w sprawie dopłat.

Brak zawarcia przez rolnika umowy ubezpieczenia upraw rolnych nie będzie miał wpływu na ubieganie się o płatności bezpośrednie do gruntów rolnych w rozumieniu przepisów o płatnościach do gruntów rolnych i oddzielnej płatności cukrowej.