Zasady dotyczące podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz opłacania z tego tytułu składek określa ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 266).
Ubezpieczenie realizuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
Ubezpieczenie społeczne rolników obejmuje rolników i pracujących z nimi domowników oraz pomocników rolnika, którzy:
- posiadają obywatelstwo polskie lub
- są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1409 z późn. zm.) lub są zwolnieni na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.
Gdzie za:
- rolnika – rozumie się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia;
Przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika i świadczeń przysługujących rolnikowi stosuje się także do małżonka rolnika, chyba że ten małżonek nie pracuje w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym.
- domownika – rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:
- ukończyła 16 lat,
- pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
- stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy;
- pomocnika rolnika – rozumie się osobę pełnoletnią, z którą rolnik zawarł umowę o pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez określony czas, a rolnik zobowiązuje się do zapłaty umówionego wynagrodzenia za świadczoną pomoc.
Pomoc przy zbiorach obejmuje następujące czynności:
- zbieranie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich,
- usuwanie zbędnych części roślin,
- klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich, lub wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie wymienionych zbiorów do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.
Umowę o pomocy przy zbiorach zawiera się na piśmie przed rozpoczęciem świadczenia pomocy. Umowa ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana, chyba, że strony w umowie postanowiły inaczej. Łączny czas świadczenia przez pomocnika pomocy na podstawie zawartych umów o pomocy przy zbiorach (jednej lub kilku, z jednym lub kilkoma rolnikami) nie może przekroczyć 180 dni w danym roku kalendarzowym.
Przed zawarciem umowy o pomocy rolnik powinien uzyskać od pomocnika oświadczenie o liczbie dni świadczenia pomocy, w danym roku kalendarzowym, na podstawie umów o pomocy przy zbiorach zawartych z innymi rolnikami.
Ustawa przewiduje dwie formy objęcia ubezpieczeniem:
- z mocy ustawy (czyli obowiązkowo), gdy powierzchnia użytków rolnych przekracza 1 ha przeliczeniowy,
- na wniosek (czyli dobrowolnie), gdy powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 1 ha przeliczeniowego (tj. wynosi 1 ha przeliczeniowy lub poniżej 1 ha przeliczeniowego).
Ustawa wyodrębnia dwa rodzaje ubezpieczenia:
- ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie,
- ubezpieczenie emerytalno-rentowe.
Ubezpieczenie społeczne rolników dla osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej
Za działy specjalne produkcji rolnej, uzasadniające objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników, uznaje się następujące rodzaje oraz rozmiary upraw i produkcji:
1. uprawy roślin ozdobnych i pozostałych w szklarniach ogrzewanych powyżej 100 m2,
2. uprawy w szklarniach nie ogrzewanych powyżej 100 m2,
3. uprawy roślin ozdobnych i pozostałych w tunelach foliowych ogrzewanych powyżej 200 m2,
4. uprawy grzybów i ich grzybni - powyżej 100 m2 powierzchni uprawowej,
5. drób rzeźny:
- kurczęta - powyżej 1000 szt. (w skali roku),
- gęsi - powyżej 500 szt. (w skali roku),
- kaczki - powyżej 500 szt. (w skali roku),
- indyki - powyżej 500 szt. (w skali roku),
- strusie - powyżej 20 szt. (w skali roku),
6. drób nieśny:
- kury nieśne (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 2.000 szt. (w skali roku),
- gęsi (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 200 szt. (w skali roku),
- kaczki (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 500 szt. (w skali roku),
- indyki (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 500 szt. (w skali roku),
- kury (produkcja jaj konsumpcyjnych) - powyżej 1.000 szt. (w skali roku),
- strusie (w stadzie reprodukcyjnym) - powyżej 6 szt. (w skali roku),
7. zakłady wylęgu drobiu (zdolność produkcyjna - liczba jaj):
- kurczęta - powyżej 3.000 szt.,
- gęsi - powyżej 3.000 szt.,
- kaczki - powyżej 3.000 szt.,
- indyki - powyżej 3.000 szt.,
- strusie - powyżej 50 szt.,
8. zwierzęta futerkowe - powyżej 50 szt. samic stada podstawowego:
- lisy i jenoty,
- norki,
- tchórzofretki,
- szynszyle,
- nutrie,
- króliki,
9. pasieki powyżej 80 rodzin,
10. hodowla i chów świń poza gospodarstwem rolnym, powyżej 100 szt.
Osoba zgłaszająca się do ubezpieczenia społecznego rolników, w związku z rozpoczęciem prowadzenia działu specjalnego produkcji rolnej, oraz do ubezpieczenia zdrowotnego, jest obowiązana przedłożyć zaświadczenie organu podatkowego o rodzaju i rozmiarach prowadzonej produkcji oraz o wysokości zadeklarowanego dochodu z tego tytułu.
W przypadku prowadzenia działu specjalnego związanego z hodowlą strusi należy podać informacje o rozmiarach produkcji i dochodach z tego tytułu w oświadczeniu złożonym w jednostce KRUS.
Osoby dotychczas podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników, prowadzące dział specjalny produkcji rolnej, podlegają z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeżeli rodzaj i rozmiar prowadzonej produkcji jest działem specjalnym w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów.
Wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników z tytułu prowadzenia działów specjalnych powinny corocznie dostarczać Kasie zaświadczenia o rozmiarach i rodzaju produkcji. Ponadto, do celów wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, osoby te winne dostarczyć do dnia 31 stycznia każdego roku oświadczenie o przewidywanym dochodzie z prowadzonej działalności w zakresie działów specjalnych. Do oświadczenia należy dołączyć odpis decyzji naczelnika urzędu skarbowego, wydanej na podstawie deklaracji o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji, lub o wysokości przewidywanego dochodu w roku następnym.
Tryb dokonywania zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego rolników
Każda osoba stająca się właścicielem (posiadaczem), dzierżawcą lub użytkownikiem gospodarstwa rolnego powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych i rozpoczynająca na nim działalność rolniczą oraz nie podlegająca ubezpieczeniu w ZUS z innego tytułu i nie mająca przyznanego prawa do emerytury lub renty ani prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych obowiązana jest w terminie 14 dni w jednostce organizacyjnej KRUS właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego:
- poinformować o okolicznościach mających wpływ na własne podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz zgłosić osoby stale pracujące w gospodarstwie rolnym,
- dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia na formularzu „Zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego rolników" (druk KRUS UD-2 dostępny na stronie krus.gov.pl w niezbędniku/wniosku do pobrania/ formularze/ubezpieczenia).
Formularz zgłoszeniowy można złożyć w KRUS osobiście, przesłać do KRUS za pośrednictwem operatora pocztowego, a także za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej ePUAP.
Dla ułatwienia dokonania jednoznacznych ustaleń dotyczących podlegania ubezpieczeniu lub jego ustania przy dokonywaniu zgłoszenia wskazane jest okazanie oryginalnych dokumentów takich jak:
- zaświadczenie z urzędu gminy określające powierzchnię posiadanych użytków rolnych, wyrażoną zarówno w ha fizycznych, jak i ha przeliczeniowych ze wskazaniem płatnika podatku rolnego lub nakaz podatku rolnego,
- akt notarialny lub umowa dzierżawy potwierdzająca datę wejścia w posiadanie/dzierżawienie gruntów rolnych (może być odpis potwierdzony za zgodność z oryginałem przez notariusza albo przez pełnomocnika będącego adwokatem strony),
- odpis aktu małżeństwa (w przypadku objęcia ubezpieczeniem małżonka rolnika pracującego w gospodarstwie rolnym lub gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem),
- zaświadczenie od pracodawcy o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu w ZUS/ umowa o pracę/ świadectwo pracy (dotyczy osób podejmujących zatrudnienie w okresie prowadzenia działalności rolniczej),
- zaświadczenie z ZUS o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą),
- zaświadczenie o pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych (dotyczy osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych).
W oryginale powinny być przedłożone zaświadczenia wydawane na potrzeby KRUS. Natomiast w przypadku pozostałych powyżej wymienionych dokumentów, rolnik może przedłożyć odpis (kopię, kserokopię) okazanego do wglądu oryginału dokumentu, którą upoważniony pracownik Kasy poświadcza za zgodność z oryginałem. Kasa może również sporządzić wypis z oryginału dokumentu, który obejmuje tylko informacje niezbędne Kasie do prowadzenia postępowania w sprawie.
Zgłoszenie domownika do ubezpieczenia społecznego rolników
Przy zgłaszaniu do ubezpieczenia domownika, wykonywanie przez tę osobę stałej pracy w gospodarstwie rolnym na rzecz rolnika powinno być potwierdzone zgodnymi oświadczeniami rolnika i domownika (druk oświadczenia KRUS UD-24A/2017_02 dostępny na stronie www.krus.gov.pl w niezbędniku/wniosku do pobrania/ formularze/ubezpieczenia).
Warunkiem koniecznym do objęcia ubezpieczeniem domownika jest jego niepodleganie innemu ubezpieczeniu społecznemu (np. z tytułu zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych) i nie posiadanie ustalonego prawa do renty lub emerytury albo świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Zgłoszenie pomocnika do ubezpieczenia społecznego rolników
Rolnik jest zobowiązany zgłosić pomocnika, z którym została zawarta umowa o pomocy przy zbiorach, do ubezpieczeń w KRUS w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach, lecz nie później niż przed upływem okresu na który zawarta została ta umowa. Zgłoszenie do ubezpieczeń w KRUS pomocnika oraz opłacenie za niego składek zapewni pomocnikowi:
- prawo do jednorazowego odszkodowania, w sytuacji gdyby doszło do wypadku w gospodarstwie rolnym w związku z wykonywaniem przez niego czynności określonych w umowie o pomocy przy zbiorach,
- dostęp do ochrony zdrowia w okresie wykonywania umowy o pomocy przy zbiorach.
Zgłoszenie pomocnika do ubezpieczeń dokonuje się na opracowanych przez KRUS formularzach zgłoszeniowych, dostępnych na stronie internetowej Kasy oraz w jednostkach organizacyjnych KRUS.
Czas trwania ubezpieczenia
Ubezpieczenie społeczne rolników powstaje od dnia, w którym zostały spełnione warunki do objęcia tym ubezpieczeniem, a ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie temu ubezpieczeniu.
Jeżeli wraz z ustaniem okoliczności uzasadniających podleganie ubezpieczeniu z mocy ustawy następują inne okoliczności, uzasadniające objęcie ubezpieczeniem na wniosek, ubezpieczenie z mocy ustawy ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ubezpieczonemu doręczono decyzję stwierdzającą ustanie ubezpieczenia z mocy ustawy.
W przypadku złożenia wniosku o rentę lub emeryturę, obowiązek ubezpieczenia ustaje od dnia następującego po dniu, w którym została wydana decyzja o przyznaniu świadczenia, jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym ubezpieczony nabył to prawo.
Objęcie ubezpieczeniem pomocnika rolnika następuje od dnia oznaczonego w umowie o pomocy przy zbiorach, jako dzień rozpoczęcia świadczenia pomocy przy zbiorach, a w przypadku gdy ta umowa nie określa tego dnia – od dnia zawarcia tej umowy.
W przypadku ubezpieczenia zawieranego dobrowolnie, wniosek o objęcie ubezpieczeniem, może złożyć zainteresowana osoba lub rolnik, na którego rachunek ta osoba pracuje, we właściwej jednostce KRUS. Objęcie ubezpieczeniem na wniosek następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. Osoba podlegająca ubezpieczeniu na wniosek może w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia, składając oświadczenie w tej sprawie.
Obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników istnieje również w okresie przerwy w podleganiu innemu ubezpieczeniu społecznemu bez względu na przyczynę i czas trwania przerwy.
Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnia jednocześnie następujące warunki:
- złoży w Kasie oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności;
- jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym;
- nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym;
- nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
- kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza kwoty granicznej ogłaszanej, w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi.
Za rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uznaje się także:
- wznowienie wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, której prowadzenie okresowo zawieszono;
- zmianę rodzaju lub przedmiotu wykonywanej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
Ubezpieczenie z mocy ustawy istnieje niezależnie od woli osoby spełniającej warunki do podlegania temu ubezpieczeniu lub woli płatnika. Z podlegania ubezpieczeniu w trybie obowiązkowym nie można zrezygnować.
Składki na ubezpieczenie społeczne rolników - wymiar składek, terminy ich opłacania
Rolnik prowadzący gospodarstwo rolne ma obowiązek opłacania składek za wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu w jego gospodarstwie, a jeżeli działalność rolnicza prowadzona jest na rachunek kilku osób, obowiązek opłacania składek ciąży na tych osobach solidarnie.
Składki na ubezpieczenie społeczne rolników naliczane są w wymiarze miesięcznym. W przypadku, gdy okres podlegania ubezpieczeniu jest krótszy niż miesiąc, składki obliczane są proporcjonalnie do liczby dni podlegania temu ubezpieczeniu.
Szczegółowy sposób ustalania wymiaru składki dziennej na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie oraz tabela z wyliczoną wysokością składek dziennych oraz wysokością składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu dostępna jest na stronie internetowej KRUS.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego uruchomiła system informatyczny eKRUS, w którym osoba ubezpieczona w KRUS po zarejestrowaniu uzyskuje dostęp do przebiegu swojego ubezpieczenia, wykazu składek czy informacji o zbliżających się terminach płatności i wysokości składek.
Ubezpieczenie emerytalno-rentowe i wysokość składki
Miesięczna wysokość składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za każdego ubezpieczonego wynosi 10% emerytury podstawowej, ogłaszanej przez Prezesa Kasy w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", co najmniej 7 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji, obowiązującej od tego terminu kwoty emerytury podstawowej.
Rolnik, którego gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 50 ha przeliczeniowych i więcej, opłaca za siebie i współmałżonka dodatkową składkę miesięczną na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, w wysokości:
- 12% emerytury podstawowej - w przypadku, gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych do 100 ha przeliczeniowych;
- 24% emerytury podstawowej - w przypadku, gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 100 ha przeliczeniowych do 150 ha przeliczeniowych;
- 36% emerytury podstawowej - w przypadku, gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 150 ha przeliczeniowych do 300 ha przeliczeniowych,
- 48% emerytury podstawowej - w przypadku, gdy gospodarstwo rolne obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 300 ha przeliczeniowych.
Za osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy i jednocześnie prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujące przy prowadzeniu tej działalności składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe naliczana jest w podwójnym wymiarze składki podstawowej.
Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie i wysokość składki
Miesięczna składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za każdą osobę (w tym także za osobę, prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą lub gospodarstwo rolne powyżej 50 hektarów przeliczeniowych) podlegającą temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie naliczana jest w podstawowej wysokości.
Za osoby podlegające ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu, macierzyńskiemu w zakresie ograniczonym (tj. z prawem do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym lub choroby zawodowej) składka wynosi 1/3 wysokości pełnej składki miesięcznej.
Prezes Kasy ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, ustaloną przez Radę Rolników, wysokość miesięcznej składki na jeden lub kilka kolejnych kwartałów, co najmniej 14 dni przed pierwszym dniem danego kwartału. Wysokość ta może być ustalana kwotowo - i korygowana w przypadku zmiany wysokości emerytury podstawowej - albo za pomocą określonego procentu emerytury podstawowej.
Termin płatności składek na ubezpieczenie społeczne rolników
Składki opłacane są kwartalnie. Termin ich płatności przypada na ostatni dzień pierwszego miesiąca danego kwartału, tj.:
- 31 stycznia za I kwartał,
- 30 kwietnia za II kwartał,
- 31 lipca za III kwartał,
- 31 października za IV kwartał.
Rolnik zobowiązany jest opłacić składki na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie oraz na ubezpieczenie zdrowotne za pomocnika rolnika, za dany miesiąc, w terminie do 15 dnia następnego miesiąca, bez uprzedniego wezwania.
Płatnicy składek, którzy z powodu nieregularnego wpływu dochodów, nie są w stanie terminowo opłacić należnych składek, mogą dokonywać częściowych przedpłat w taki sposób, aby łączna kwota dokonanych wpłat pokryła pełną wysokość składki w obowiązującym do zapłaty terminie. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników dopuszcza również możliwość dokonywania potrąceń wypłacanych świadczeń przysługujących rolnikowi, na poczet zaległych składek, do opłacenia których jest zobowiązany.
Aktualny wymiar składki na ubezpieczenie społeczne rolników dostępny pod adresem:
Kary za zwłokę
Nieopłacenie składek w ustawowym terminie skutkuje naliczeniem odsetek za zwłokę zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Odsetki liczone są za każdy dzień zwłoki, począwszy od następnego dnia po upływie terminu płatności, aż do dnia dokonania zapłaty włącznie. Stopę procentową odsetek za zwłokę ustala Minister Finansów, a obwieszczenie w tej sprawie publikowane jest w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" - docelowy adres:
Odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekracza 6,60 zł.
Ulgi w spłacie należności, umorzenia
Jeżeli rolnik znajduje się w trudnej sytuacji materialno-bytowej, uniemożliwiającej mu uregulowanie wpłat składek w terminie, lub z tytułu nie opłaconych w terminie składek powstało zadłużenie, może zwrócić się do najbliżej placówki terenowej lub oddziału regionalnego KRUS, w której podlega ubezpieczeniu z wnioskiem o zastosowanie ULGI W SPŁACIE, którą KRUS może udzielić w formie:
- odroczenia terminu płatności bieżącej składki,
- rozłożenia zadłużenia na raty,
- zmniejszenia wysokości wcześniej udzielonych rat.
Rolnik może również wystąpić z wnioskiem umorzenie całości lub części zadłużenia.
Więcej szczegółowych informacji o ubezpieczeniu społecznym rolników można znaleźć na stronie internetowej KRUS pod adresem: https://www.krus.gov.pl/zadania-krus/ubezpieczenie-spoleczne-rolnikow/
Dokumenty niezbędne do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników do pobrania pod adresem: https://www.krus.gov.pl/bip/formularze-i-wnioski/ubezpieczenia/